Inmiddels is het alweer meer dan een maand geleden dat Het Open Woord, het boek dat ik het afgelopen jaar voor uitgeverij A.A. Hoogteiling heb mogen vertalen, is uitgekomen. De eerste boekpresentatie vond op 22 juni plaats in Perdu, en vervolgens vond afgelopen zaterdag een andere presentatie plaats in het kleine maar fijne Meck & Holt in Nieuw-West. De ’tournee’ zal zich in oktober voortzetten in Antwerpen, in De Groene Waterman.
Hoewel boekpresentaties in principe feestelijke gelegenheden zijn, voelde een vrolijke sfeer niet geheel op zijn plaats. Het boek heeft immers vijf decennia later geenszins afgenomen aan actualiteit. Opnieuw zijn kranten, rechtssysteem en overheid versmolten en verdedigen nu een nieuwe leugen. In een recente uitzending van Популярная Политика (‘Populaire Politiek’), een in Litouwen gevestigd onafhankelijk nieuwskanaal dat Russen de waarheid over de oorlog probeert te vertellen, haalt Dmitrij Bykov (romanschrijver en literatuurcriticus, inmiddels ook benoemt tot ‘buitenlandse agent’ en een vaak geziene gast op de show) Tsjoekovskaja kort aan, al is het onduidelijk of het een direct citaat is of eerder parafrase (ik heb het citaat als dusdanig in ieder geval niet kunnen achterhalen). Hij heeft vaker over Tsjoekovskaja gesproken, onder meer in deze lezing. Binnen het kader van het gedwongen optimisme dat staatsmannen als Maksim Oresjkin het Russische volk opleggen en de ‘vaste waarden’ dat het volk vooral van mensen moeten houden, het leven lief moet hebben, en optimistisch moet blijven, haalt Bykov de woorden van Tsjoekovskaja aan:
"За что любить жизнь? Для меня жизнь — это ватная спина кучера. Жизнеутверждение — это тупость, символ тупости" (vert. "Waarom zou ik van het leven houden? Voor mij is het leven als de gewatteerde rug van een koetsier. Optimisme is stompzinnig, een teken van domheid" ).
Ik hoop dat de naam Tsjoekovskaja steeds vaker zal vallen in dit soort politieke discussies, zodat ook steeds meer Russen haar naam zullen kennen.
